قصه‌ی مراکز رشد از اینجا شروع شد که چارلز مانوسکو تاجر آمریکایی دارای کسب‌وکار و تجارت‌های گسترده در نیویورک بود و با خرید املاک،به سرمایه‌گذاری و مستقلات خود می‌افزود. مانوسکو پس از خریداری ساختمان متوجه شد که اجاره کل مجموعه به یک مستاجر غیر ممکن است لذا باید اتخاذ راهبردی جدید، با تقسیم و تفکیک ساختمان‌ها به اجزای کوچکتر هر یک از فضاهای بوجود آمده را با قیمت کمتری برای اجاره پیشنهاد دهد.
اختراع عبارت انکوباتور( مرکز رشد) به مانوسکو نسبت داده می‌شود، به طور اتفاقی به این نام رسید. زیرا یکی از اولین مستاجران او پرورش دهنده جوجه بود. امروزه این کسب و کار به نام مرکز صنعتی باتاویا (Batavia)شناخته می‌شود که در آن حدود یک هزار نفر مشغول به کار هستند. برخی از مستأجران اولیه آن ساختمان هنوز در این مرکز حضور دارند. زیرا فلسفه مرکز استمرار پرورش شرکت هایی جدید تا مرحله راه اندازی می‌باشد و هر کسی می تواند فضا را اجاره و تا مدت دلخواه در آن باقی بماند.
۵ هدف اساسی مراکز رشد
- فراهم کردن شرایط لازم برای شکل‌گیری و رشد واحدهای فناور و حمایت از این واحدها برای دستیابی به محصول/خدمت مرتبط با ایده محوری
- ایجاد زمینه‌های لازم برای تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی، فناوری، ایده‌های نوآورانه و تولید محصولات/خدمات فناورانه
- ایجاد زمینه کارآفرینی و حمایت از نوآوری و خلاقیت کارآفرینان، دانش‌آموختگان دانشگاهی و فناوران
- ایجاد شرایط لازم برای توسعه شبکه همکاری بین بخش‌های تحقیقاتی و محیط کسب‌وکار با تاکید بر رویکرد محلی
- ایجاد شرایط لازم برای ورود فناوری‌های جدید در محصولات و خدمات از طریق حمایت و توسعه واحدهای فناور
بد نیست بدانید:
قرار است در مرکز رشد نکسترا طرح‌های مرتبط با حوزه‌های بلاک‌چین، شهر هوشمند، امنیت سایبری، فناوری مخابراتی وارتباطی و اینترنت اشیا حمایت شوند.
خدمات اساسی مراکز رشد
اگرچه دامنه خدمات و منابع ارائه شده در مراکز رشد با یکدیگر متفاوت است، اما در بیشتر موارد این مراکز رشد به ارائه خدمات مناسب و منابع اساسی به شرکت‌ها و کارآفرینان می پردازند، برخی از خدمات شامل موارد زیر است:
- آموزش مدیریت
- خدمات مشاوره ای
- دسترسی به منابع سرمایه (وام ، کمک هزینه ، شبکه سرمایه گذاران بالقوه)
- کمک به عملیات اصلی تجارت (حسابداری ، تحقیقات بازار ، بازاریابی ، انطباق قانونی)
- دسترسی به فضای اداری و سایر منابع عملیاتی (نرم افزار لازم ، سخت افزار و غیره)
۶خدمت مرکز رشد نکسترا
- ارائه خدمات در جهت تسریع رشد واحدهای پذیرفته شده
- ارزیابی و مشاوره در جهت اصلاح و بهبود طرح‌ها و ایده‌های ارائه شده به مرکز
- تامین محل کار و ارائه خدمات اولیه
- معرفی جهت استفاده از خدمات کارگاهی و آزمایشگاهی مجموعه
- نظارت بر روند رشد و تحلیل مستمر دستاوردها به منظور افزایش کارایی
- جهت دهی به طرح‌ها و ایده‌ها
ساختار سازمانی مراکز رشد
از نظر سازمانی و ساختاری مرکز رشد یک واحد سازمانی کوچک (متشکل از یک مدیر تعداد محدودی کارشناس) زیر مجموعه سازمان موسس است که با توجه به وظایف مرکز رشد و ساختار آن توسط سازمان موسس و در چارچوب ضوابط و مقررات و مجوزهای موجود برای نیروی انسانی در سازمان تعیین و تدوین می‌شود. به طور خاص، ساختار سازمانی مراکز رشد وابسته به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی وزارت عتف (علوم، تحقیقات و فناوری) بدون توسعه ساختاری در چارچوب ساختار سازمانی موجود در دانشگاه یا مراکز تحقیقاتی با انجام تشریفات لازم و در صورت نیاز تصویب در هیئت امنا، شکل می‌گیرند.آنچه که در ذیل در ارتباط با ساختار سازمانی مرکز رشد ارائه شده است، با رعایت اصول انعطاف پذیری، واگذاری اختیارات به سازوکارهای درونی در سازمان موسس و لحاظ کردن ارکان اصلی موردنیاز در یک مرکز رشد که مبتنی بر تجربیات کشور در دو دهه‌ی گذشته در توسعه مراکز رشد است، تدوین شده است. آنچه از نظر وزارت اهمیت دارد و ارجح‌تر از ساختار مرکز رشد است، کارکرد مرکز رشد و حمایت از ایجاد و رشد شرکت‌های نوپا است.
ارکان اصلی مراکز رشد
- سازمان موسس
- مدیر مرکز
- شورای مرکز
انواع مراکز رشد
تعدادی مرکز رشد تجاری وجود دارد که بر روی صنایع خاص و یا الگوی تجاری خاص تمرکز می کنند.
مرکز رشد صنعتی: این مراکز رشد، جهت حمایت از کارآفرینان و شرکت های نوپا توسط سازمان های دولتی و غیر دولتی شکل گرفته اند.
مرکز رشد دانشگاهی: این نوع از مراکز رشد، با حمایت دانشگاه ها و بهره بردن از امکانات مختلف دانشگاهی، جهت بهره گیری تجاری، از دانش فنی به وجود آمده اند.
مرکز رشد مجازی: در این نوع مراکز رشد، به شرکت ها و کارآفرینان اجازه می دهند، بدون حضور در مراکز رشد و به صورت مجازی به تبادل اطلاعات بپردازند.
مرکز رشد بین المللی: این مراکز رشد با هدف تسهیل ورود یک شرکت به بازار خارجی و انجام امور صادرات انجام می شود.
آیا انکوباتورها رشد کارآفرینی را تقویت می‌کنند؟
استارتاپ‌های نوآورانه غالباً منبع اصلی اشتغال زایی محسوب می شوند بسیاری از مبتدیان منابع داخلی از جمله مالی، سرمایه انسانی و اجتماعی ندارند ،؛ به دلیل اینکه استارتاپ تازه شکل گرفته هستند ، با موانع بزرگتری روبرو هستند پارک‌های علم و فناوری با هدف ایجاد شرایط مساعد برای ظهور و رشد نوآوری‌ها و استارتاپها شکل گرفته‌اند بخشی از اهداف و وظایف پارک‌ها در قالب مراکز رشد انجام می‌گیرد. مراکز رشد مرحله پیش رشد استارتاپها (دوره‌ای ۶ ماهه که با تصویب مدیر مرکز رشد تا ۹ ماه هم قابل افزایش است) و دوره رشد ( دوره‌ای حداکثر ۳ ساله که با تصویب هیئت امنا تا ۵ سال نیز قابل افزایش است) را پشت سر می‌گذارند.
تفاوت شتاب‌دهنده و انکوباتور
واضح‌ترین تفاوت این دو در چارچوب زمانی است شتاب دهنده برای یک مدت زمان کوتاه و مشخص، با استارتاپها کار می‌کند. هم‌چنین به استارتاپها میزان مشخصی سرمایه می‌دهند، همین ویژگی‌ها هستند که شتاب دهنده ها را ساختار یافته‌تر از مراکز رشد می‌کنند.
مسیر شتاب دهنده ها یک مسیر فراگیر در جهت رسیدن موفقیت نهایی نیست. در عوض، شتاب دهنده ها می‌خواهند که به شما کمک کنند تا به نقطه‌ای برسید که در آن آماده‌ی کسب سرمایه‌ی بیشتر می‌شوید. هدف شتاب دهنده ها رشد اندازه و ارزش هر چه سریع‌تر یک شرکت به منظور آمادگی برای رسیدن به اولین دور کسب بودجه و منابع مالی است. این اهداف کاملا منطبق با میزان حق سهمی (equity) است که شتاب دهنده ها در ازای راهنمایی‌ها و منابع خود طلب می‌کنند.
مراکز رشد اکثرا منابع مالی خود را از بوجه دولتی یا سازمان بالا دستی خود تامین می کنند و بازگشت سرمایه در این مراکز وابسته به ساختار قانونی خاص همان مرکز سازمانی، دانشگاهی یا دولتی است. این مراکز هم همانند شتاب دهنده ها استارتاپ های وارد شده را از لحاظ مالی، امکانات محیطی، آزمایشگاهی، کارگاهی، نیروی انسانی و .. حمایت می کنند. ورود و آشنایی با این مراکز به راحتی وارد شدن به شتاب دهنده ها نیست و بر خلاف شتاب دهنده ها، فضای رقابتی آنچنانی در ورود به آنها وجود ندارد.
تفاوت‌های اساسی بین مراکز رشد و شتابدهنده‌ها، را در جدول زیر میبینیم:
