اینترنت اشیا و استارتاپ‌های آن زندگی ما را متحول می‌کنند؟
اینترنت اشیا یا Internet of Thing و یا به اختصار IOT به معنی اتصال وسایل و اشیا پیرامون به شبکه اینترنت، در نظر گرفته می‌شود. در واقع اینترنت اشیا شبکه اي از اشیاء فیزیکی و تعبیه شده با قطعات الکترونیکی، نرم افزار، سنسورها و اتصالات است كه با تبادل اطلاعات با تولید کننده، اپراتور و یا دستگاه هاي دیگر، قادر به ارائه ارزش و خدمات بیشتر هستند.
با اینکه فعالیت در حوزه‌ي فناوري اینترنت اشیا از اوایل دهه 90 میلادي آغاز شد، اما اصطلاح “اینترنت اشیا” را کوین اشتون در سال 1999 ارائه کرد. بر اساس پیش بینی موسسه ي گارتنر، در سال 2017 میلادي، حدود هشت میلیارد و چهارصد میلیون وسیله به اینترنت متصل هستند. عددي که نسبت به سال 2016 ،حدود 30 درصد افزایش یافته و در سال 2020 حدود 20 میلیارد وسیله را پوشش می‌دهد.
در مقالات پیشین به کاربرد اینترنت اشیا در حوزه امنیت و شهرسازی هوشمند اشاره کردیم. در مقاله حاضر قصد داریم به بررسی کاربرد اینترنت اشیا در دو حوزه اساسی و پر اهمیت حمل ونقل، سلامت و درمان و اثرات آن بپردازیم.
مطلب مرتبط را مطالعه کنید
اینترنت اشیا در حوزه حمل و نقل
یکی از کاربردهاي اینترنت اشیا، استفاده به عنوان سیستم نظارت و سامانه اطلاع رسانی در حوزه حمل و نقل است. هدف اصلی گروه اینترنت اشیاء در ایران ایجاد فرصت هاي سرمایه گذاري و اشتغال زایی در حوزه اینترنت اشیاء (IoT)است.
کشور ما به عنوان بیستمین کشور استفاده کننده از فناوري پیشرفته اینترنت اشیا می‌باشد. سامانه هوشمند حمل و نقل، رفع آلودگی هوا، ترافیک و …. پروژه هاي مطرح شده در حوزه اینترنت اشیا می‌باشند.
اینترنت اشیا امروزه داراي بیشترین کاربرد در زمینه حمل ونقل شهري می‌باشد. این تکنولوژي، امکان ارائه اطلاعات به روز به رانندگان و شهروندان در جهت طراحی مسیرهاي خود، به منظور تسریع در تردد و کاهش مصرف سوخت، همانند تاکسی هاي هوشمند مهیا می‌سازد.
بر اساس بررسی های اینترنت اشیا در حمل و نقل می‌توان همه وسایل نقلیه را براي اطمینان از ایمنی، ردیابی نمود. مدیریت حمل و نقل هوشمند، روند رو به رشدي در زمینه استراتژیك، اینترنت اشیا ایجاد خواهد کرد.
در واقع، ما می‌توانیم در زندگی واقعی کاربردهاي خاصی را از اینترنت اشیا در حمل و نقل ببینیم، مانند پرداخت عوارض الکترونیکی بدون توقف در بزرگراه‌ها، سیستم‌هاي حمل و نقل هوشمند، زمان‌بندي و فرمان‌هاي اضطراري از طریق تلفن همراه، سیستم ضد سرقت وسیله نقلیه و غیره. اما این‌ها فقط آغاز کارند و هنوز یك شبکه بزرگ نیستند.
در آینده، ما می‌توانیم ارتباط بین وسایل نقلیه با همدیگر، بین اشخاص و وسایل نقلیه، بین وسایل نقلیه و جاده ها را به عنوان یك سیستم بزرگ حمل و نقل هوشمند تصور کنیم، تا اینکه به حل بسیاري از مسائلی مانند ازدحام حمل و نقل، آلودگی محیط زیست و امنیت ترافیك بیانجامد
اینترنت اشیا در حوزه سلامت
كاربردهاي اينترنت اشيا، بازار بالقوة آينده داري در حوزة خدمات سلامت الكترونيك و صنعت ارتباطات از راه دور دارد. اينترنت اشيا می‌تواند با افزايش هوشمندي كسب و كار در بيمارستان‌ها و مراكز درماني، خدمت رساني به بيماران را آسان كند. همچنين اينترنت اشيا زمينه هاي بهبود سلامتي و پيشگيري از بيماري‌ها را با نظارت‌هاي مداوم بر فعاليت افراد عادي يا مستعد بيماري فراهم مي‌كند. همچنين با كمك اين فناوري مي‌توان تأثيرات فعاليت‌هاي بيمارستاني بر محيط زيست (مانند توليد و از بين بردن زباله‌هاي بيمارستاني) را بهتر مديريت كرد و به محيط زيست نيز كمتر صدمه زد.
اينترنت اشيا به عنوان فناوري اطلاعاتي نوظهور، جايگاه ويژة خود را در بخش بهداشت و درمان (سلامت) به دست آورده‌است. فناوري اينترنت اشيا در بخش بهداشت و درمان كاربردهاي متنوعي دارد. برخي كاربردها از نوع خدمت و برخي از نوع محصول هستند. كاربردهاي اينترنت اشيا در بخش بهداشت و درمان (سلامت هوشمند) عبارت اند از:
تشخيص ناتوانی: اين كاربرد متمركز بر افراد مسن و ناتوان است و در پي كمك به زندگي آن‌هاست، به طوري كه بتوانند مستقل زندگي كنند.
نظارت بر فعاليت‌هاي فيزيكي افراد سالمند: با نصب ادواتي خاص مي‌توان فعاليت‌هاي فيزيكي و وضعيت فيزيولوژيكي افراد (به ويژه افراد سالمند) را رصد كرد . در اين صورت مي‌توان داده‌هايي را در طول زمان از اين افراد به دست آورد و به تحليل آن‌ها پرداخت.
يخچال‌هاي پزشكي (كنترل دماي دروني محافظت كننده‌ها): برخي المنت‌هاي ارگانيك بايد در محفظه‌هايي با شرايط (دمايي) خاص نگهداري شوند. اينترنت اشيا مي‌تواند به خوبي اين وظيفه را برعهده گيرد و تعامل اشيا را ايجاد كند.
دیگر چه بخش‌هایی وجود دارد؟
مراقبت از ورزشكاران: اين كاربرد در خصوص اندازه‌گيري وزن، خواب، تمرين، وزن، فشار خون و ديگر پارامترهاي مهم براي ورزشكاران حرفه اي به كار مي‌رود.
نظارت بر بيماران: براي نظارت درون بيمارستاني، از راه دور (به ويژه سالمند) يا مراقبت در منزل بيماران به كار مي‌رود.
مديريت بيماري‌هاي مزمن: مراقبت از بيماران با بيماري‌هاي مزمن، بدون نياز به حضور در محل. اين فناوري حضور افراد به بيمارستآن‌ها را كاهش مي‌دهد و نتيجة آن هزينة كمتر، كاهش زمان اقامت در بيمارستان و كاهش رفت و آمدها (حتي كاهش مصرف سوخت ) را به دنبال دارد.
اشعه ماوراي بنفش: اندازه گيري اشعة ماوراي بنفش و مطلع ساختن افراد از اينكه به مناطقي خاص وارد نشوند يا در ساعاتي خاص از قرار گرفتن در معرض اشعة ماوراي بنفش خودداري كنند.
كنترل آلودگي (كنترل بهداشت دست): با اتصال ادواتي مانند RFID هاي طراحي شده براي اندازه گيري آلودگي‌ها، مي‌توان آلودگي محيطي يا دست و بدن را شناسايي كرد.
كنترل خواب: وسايلي كه با اتصال به فرد، علائمي مانند ضربان قلب، فشار خون و… را طي زمان خواب شناسايي مي‌كنند و مي‌توان اين داده‌ها را پس از گردآوري تحليل كرد.
سلامت دندان: مسواك‌هاي مجهز به بلوتوث كه با كمك اپليكيشن‌هاي تلفن‌هاي هوشمند اطلاعات مسواك زدن افراد را ثبت مي‌كنند و بر اساس آن مي‌توان عادات مسواك زدن فرد را به عنوان اطلاعات شخصي بررسي كرد يا آمارها را با دندانپزشك به اشتراك گذاشت.
اینترنت اشیا و چالش‌های آن در ایران
اینترنت اشیا یک سامانه توزیع شده برای ایجاد مقادیر مبتنی بر داده ها است، که به اشیاء فیزیکی ناهمگون این امکان را می‌دهد تا اطلاعات را به اشتراک گذاشته و تصمیم‌گیری‌های هماهنگی انجام دهند. تأثیر اینترنت اشیا در بخش‌های تجاری باعث بهبود قابل توجهی در بهره وری، سودمندی، پس‌انداز هزینه‌ها، تصمیم‌گیری‌ها و اثربخشی آن‌ها شده است.
اینترنت اشیا بیان می‌کند که چگونه محصولات و خدمات، توسعه و توزیع شوند و چطور زیرساخت‌ها مدیریت و نگهداری گردند.
اینترنت اشیا از نظارت بر انرژی در کارخانه ها جهت ردیابی زنجیره تأمین گرفته تا بهینه سازی عملکرد تجهیزات و ایمنی کارگران همه و همه را افزایش می‌دهد. طرح‌ها و استارتاپ‌های موفق بسیاری در چند سال اخیر در حوزه اینترنت اشیاء توسط تیم‌های موفق از ایده به کسب‌وکار تبدیل شده‌اند.
در ادامه به چالش‌های اینترنت اشیا در ایران و راهکارهایی را در مواجه با آن ارائه شده است می‌پردازیم:
- تأمین زیرساخت‌های فنی لازم با بروز تحریم‌های بین‌المللی با چالش مواجه شده است.
- استانداردگذاری مناسبی برای تجهیزات هوشمند وجود ندارد.
- عدم تفکیک کالاهای هوشمند از غیرهوشمند توسط گمرک مشکلات عدیده‌ای را برای بازیگران این حوزه به وجود آورده است.
- نهادها و دستگاه‌های حاکمیتی در راستای توسعه اینترنت اشیاء عملکردی جزیره‌ای دارند.
- حقوق داده و مالکیت داده‌های جمع‌آوری شده در این فناوری در کشور معین نشده است.
- نقش سرمایه‌گذاری‌ها و مشارکت‌های بخش خصوصی در پروژه‌های کلان ملی بسیار کم‌رنگ است.
- قوانین دست و پاگیر در برخی موارد مانعی بر سر راه توسعه‌دهندگان این فناوری هستند.
- به نقش بسیار حائز اهمیت دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی در توسعه این فناوری مورد توجه نشده است.
راهکارهای پیشنهادی:
- اهتمام جدی به راه‌اندازی تمام و کمال شبکه ملی اطلاعات.
- تعیین تکلیف قانون حفاظت از داده و مالکیت معنوی.
- تخصیص منابع فرکانسی مورد نیاز در راستای حمایت از این فناوری.
- ارائه یک پلتفرم یکپارچه و هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیاء با هدف تأمین نیازهای عمومی صنعت و جامعه.
- اتخاذ سیاست‌های حمایتی از کسب‌وکارهای نوپا و دانش‌بنیان در حوزه فناوری اینترنت اشیاء و اعطای معافیت‌های مالیاتی و مشوق‌های قانونی.
- احیاء صنعت و فرایند تولید در کارخانجات به‌صورت هوشمند با استفاده از اینترنت اشیاء صنعتی.
- افزایش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ICT کشور.
- آگاهی‌رسانی دستگاه‌های مختلف از مزیت‌های فناوری اینترنت اشیاء در راستای تقسیم‌کار ملی توسعه اینترنت اشیاء.
جمع بندی
ایران هم چند سالی است که به کشورهای دارای تکنولوژی اینترنت اشیا ملحق شده است. کشور ما با داشتن نیروی کار جوان کافی و تحصیلکرده در حوزه IT، پتانسیل زیادی برای استفاده و بهره‌وری از IoT دارد. اما متاسفانه بودجه و توجه کافی برای بهره گیری از این پتانسیل اختصاص داده نمی‌شود.
اجرای کامل پروژه هوشمندسازی به مبالغ بسیار بیشتری نیاز دارد و با توجه به غنی بودن کشور از لحاظ منابع انرژی، انتظار می‌رود که مسئولین، بودجه بیشتری را برای این تکنولوژی به صرفه و آینده نگر در نظر بگیرند.
ناآگاهی نهادهای مختلف از کاربردهای شگفت انگیز IoT مثل هوشمند سازی و اینترنت اشیا صنعتی دومین مانع در بهره وری و توسعه این تکنولوژی و متعاقبا، رونق بازار کار اینترنت اشیا در ایران است.
خوشبختانه توجه بخش های خصوصی و اپراتورها به خدمات مبتنی بر IoT افزایش یافته که می‌تواند بستر فعالیت‌های گسترده و حتی صادرات سرویس‌ها و محصولات IoT به کشورهای منطقه را فراهم کند.
IoT از موضوعات مورد توجه شتابدهنده نکسترا می باشند و از صاحبان ایده های مختلف کسب و کار و بنیان‌گذاران استارتاپ های اینترنت اشیا دعوت می‌کند تا با بهره گیری از خدمات متنوع ما به بهبود کیفیت زندگی شهری کمک کنند.
منبع
قاسمی، ر.، و محقر، ع.، و صفری، ح.، و اکبری جوکار، م. (1395). اولویت بندی کاربردهای فناوری استارتاپ های اینترنت اشیا در بخش بهداشت و درمان ایران: محرکی برای توسعه پایدار. مدیریت فناوری اطلاعات, 8(1 ), 155-176.
امیری، فتانه و کسرایی، احمدرضا،1398،تاثیر استارتاپ های اینترنت اشیا در حوزه حمل و نقل شهری در شهر تهران،سومین کنفرانس بین المللی تحولات نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری،تهران.
نویسنده: معصومه سراج، طراح: ملیکا غربی، اصلاح و سئو: یاسر ویسی
