قرارداد هوشمند چیست؟
قرارداد هوشمند صرفا یک برنامه است که در بستر بلاکچین ذخیره شده و زمانی که شرایط از پیش تعیین شده براورده شود، اجرا می‌شود. این مفهوم را می‌توان به شکلی دیگر نیز توضیح داد: این قراردادها به صورت کاملا خودکار عمل می‌کنند و تمام شرایط و بند‌های مندرج بین طرفین در خطوط کد به صورت کاملا مشخص نوشته می‌شود.
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های این قراردادها، غیر قابل دستکاری بودن آن است.
قرارداد‌های هوشمند به صورت آنی، این اطمینان خاطر را به افراد می‌دهند که هیچگونه واسطه‌ای در قرارداد وجود نخواهد داشت و از هر گونه اتلاف زمان جلوگیری می‌کند. در این بستر فرآیند به صورت خودکار پیش می‌رود و در صورت تایید شرایط در هر قدم، قدم بعدی را آغاز می‌کنید.
قرارداد هوشمند چگونه کار می‌کند؟
این نوع از قراردادها برای اولین بار توسط نیک سابو، دانشمند آمریکایی علوم کامپیوتر و مخترع ارز مجازی بیت گلد، در سال 1994 مطرح شد.
در یک قرارداد هوشمند، طرفین می‌توانند به هر تعدادی که لازم باشد شرط‌های مورد نیاز را تعریف کنند و با تایید هر یک، وارد مرحله بعد (بند‌های بعدی) شوند. دیگر مزیتی که می‌توان نام برد، قابلیت تعیین چارچوب مناسب برای حل و فصل ابهامات و اختلافات است.
در حال حاضر، بسیاری از سازمان‌هایی که از بلاکچین در فرآیند تجارت خود استفاده می‌کنند، آن را یک بستر مناسب در جهت ساده‌سازی روابط تحت وب و ساختار قراردادها می‌دانند.
اهمیت این موضوع زمانی مشخص می‌شود که از امکان مشاهده تمامی تراکنش‌ها، فعالیت شرکت‌کنندگان و تحلیل داده‌ها برخوردارید می‌توانید قوانین مورد نیاز را برای هدایت و مدیریت آنها را تعریف و اجرا کنید.
(( درباره بلاکچین و اینترنت اشیا بخوانید ))
شاید برای شما سوال باشد، متخصصانی که مباحث فنی، کد نویسی و برنامه‌ریزی قرارداد‌های هوشمند را انجام می‌دهند چه کسانی هستند؟مسلما تمامی این امور توسط توسعه‌دهندگان و متخصصان کد‌نویسی انجام می‌شود.
البته آنها تنها کسانی نیستند که در این فرآیند دخیل هستند؛ متخصصان و معمار‌های بلاکچین نیز از افرادی هستند که با حضور خود درصد خطا و اشتباهات رابه صفر نزدیک می‌کنند.
مزایای قرارداد هوشمند
تا کنون به چه میزان دغدغه شفافیت و غیر قابل دستکاری بودن داده‌ها و قرارداد‌های مهم را داشته‌اید؟ بلاکچین تمامی این دغدغه‌ها را رفع می‌کند.
حال که با مفاهیم پایه و مورد نیاز، در رابطه با درک بهتر این موضوعات آشنا شدید، بهتر است که به تعدادی از مزیت‌های اساسی قرارداد‌های هوشمند بپردازیم.
سرعت، کارایی و دقت
همه ما تجربه‌های متفاوتی درباره عقد یک قرارداد، خطا‌های پیش آمده در آن و مشکلات تطبیق قرارداد داشته‌ایم.
در یک قرارداد هوشمند پس از تحقق یکی از شرط‌ها، قرارداد بلافاطله در آن مرحله تایید می‌شود و به بند‌های بعدی جهت اجرا می‌رود و از آنجایی که این فرآیند کاملا دیجیتال و خودکار است.
هیچگونه کاغذ و فرآیند دستی در آن وجود ندارد، که این خود باعث شناسایی درست خطاها، تطبیق ارائه راهکار‌های پیشنهادی و جلوگیری از هر گونه اشتباه احتمالی می‌شود.
اعتماد و شفافیت
از آنجایی که در این قراردادها هیچ شخص ثالثی وجود ندارد و تمامی سوابق، به صورت رمزگذاری شده بین شرکت‌کنندگان به اشتراک گذاشته می‌شود، پرسیدن این سوال که آیا امکان تغییر اطلاعات به نفع یکی از طرفین وجود دارد یا خیر، بی معنی می‌شود.
امنیت
اگر فکر می‌کنید که امکان هک کردن یکی از بند‌ها یا قسمت‌ها به صورت جداگانه وجود دارد، سخت در اشتباه هستید. سوابق تراکنش‌های بلاکچین رمزگذاری و بایگانی می‌شوند.
با توجه به این ویژگی باید بدانید که هک کردن این بستر و اطلاعات آن کار بسیار سختی به حساب می‌آید و تمامی رکورد‌ها و داده‌ها به صورت جداگانه به رکورد‌های قبلی و بعدی متصل هستند. از این رو هکر‌ها برای تغییر یک رکورد، باید تمامی زنجیره را تغییر دهند تا به داده‌های آن دست پیدا کنند.
پس‌انداز
همانطور که اشاره شد، قرارداد‌های هوشمند نیاز به واسطه‌ها و یا افرادی که امور مخصوص رسیدگی به تراکنش‌ها، تاخیر‌های زمانی و کارمزد‌های مرتبط را انجام می‌دهند، از بین می‌برد.
در واقع باید اذعان داشت که علاوه بر صرفه جویی در زمان ، هزینه‌های نیروی انسانی نیز حذف می‌شوند.
-
کاربرد‌های قرارداد هوشمند
وقت پاسخ به این سوال است که کسب‌و‌کار‌ها به چه صورت و در چه موضوعاتی از قرارداد‌های هوشمند و راه حل‌های بلاکچین استفاده می‌کنند و از آن سود می‌برند؟
-
دارو و سلامت
مراقبت از اطلاعات مهم برخی از دارو‌ها و داده‌های مربوط به آنها از موارد مهمی است که از گذشته تا کنون وجود داشته است.
برای مثال، شرکت IBM در تلاش است که با افزایش شفافیت زنجیره تامین برخی از دارو‌های حیاتی و کمیاب، گام مهمی در مسیر استفاده از بلاکچین بردارد.
IBM Blockchain اکنون وظیفه پشتیبانی از Pharma Portal را بر عهده دارد. Pharma یک پلتفرم مبتنی بر بلاکچین است که دارو‌های کنترل شده با دما را از طریق زنجیره تامین ردیابی می‌کند و داده‌های قابل اعتماد و دقیق ارائه می‌دهد.
-
روابط خرده فروشی و تامین‌کنندگان
بسیاری از فعالان حوزه خرده‌فروشی و یا تامین‌کنندگان، در طول فعالیت‌های خود چالش‌های بزرگی را در زمینه اختلافات با مشتریان و همکاران تجربه می‌کنند و اکنون بلاکچین راهکار مناسبی را در اختیار آنان قرارداده است.
یکی از نمونه‌هایی که می‌توان درباره این موضوع از آن نام برد، Home Depot است.
این مجموعه هم‌اکنون با استفاده از ارتباطات فناوری بلاکچین دید خود را نسبت به روابط زنجیره تامین تغییر داده و روابط مستحکم و خالی از چالش را با تامین‌کنندگان تجربه می‌کند.
لازم به ذکر است که این موضوع باعث ایجاد فرصت بیشتری برای امور نوآورانه و خلاقانه برای چنین کسب‌و‌کار‌هایی می‌شود.
-
تسریع تجارت بین‌الملل
در زمینه تجارت بین‌الملل برخی از شرکت‌ها و فعالان با موضوعاتی از قبیل دشواری روند معاملات، اصطکاک و ریسک و… مواجه هستند که راهکار قرارداد هوشمند توانسته بسیاری از این فرآیندها را تسهیل بخشد.
در این زمینه به یک مثال بارز اشاره می‌کنیم. شبکه مالی تجارت (We Trade) که توسط شرکت IBM Blockchain تشکیل شده است، یک اکوسیستم مبتنی بر اعتماد در جهت تسهیل امور تجارت جهانی برای کسب‌و‌کار‌ها طراحی کرده است.
پلتفرم We Trade ، خدماتی را در مسیر تسهیل روند معاملات و کاهش ریسک‌های معاملات برای گسترش فرصت‌های تجاری به شرکت‌ها و موسسات ارائه می‌دهد.
(( درباره بلاکچین و استارتاپ‌های بزرگ دنیا بخوانید ))
-
جمع‌بندی
بر اساس مباحث و مثال‌هایی که مطرح شد، دریافتیم که قرارداد هوشمند یکی از کاربردی‌ترین و مفید‌ترین فناوری‌هایی است که می‌تواند چالش‌های بزرگ و کوچک کسب و کارها را رفع کند و فرآیندها و تعامل در روابط را تسهیل بخشد.
با توجه به سوابق استفاده از این فناوری، مشکلات و اختلافاتی که در حوزه‌های مختلف وجود داشتند.
اکنون از بین رفته و آرامش و ثبات بیشتری در کسب‌کار‌هایی که از فناوری قرارداد هوشمند استفاده می‌کنند ایجاد شده است.
اما سوال مهمی که باید از خود بپرسید این است که آیا استفاده از فناوری قرارداد هوشمند، در ایران امکانپذیر است؟ چه زیرساختی برای پیاده سازی آن نیاز است؟ آیا نیاز به این فناوری در حال حاضر در کشور ما حس می‌شود؟
نوشته و سئو: یاسر ویسی، طراح: ملیکا غربی
بازتاب: مزایای بلاکچین برای کسب و کار چیست؟ - نکسترا